Cắt cành để tạo hình cho cây của bạn
Trước khi bàn về cả hai kỹ thuật này một cách chi tiết hơn, hãy xem một số thông tin nền về việc sinh trưởng của cây. Nó sẽ giúp chúng ta hiểu làm thế nào để tỉa cành cho Bonsai hiệu quả.
Cây có xu hướng tự nhiên là phát triển hướng lên ngọn – được gọi là ‘ưu thế ngọn’ (và ở một chừng mực ít hơn là phát triển cành). Cơ chế tự nhiên này khuyến khích cây mọc cao hơn để giúp chúng tránh bị các cây cạnh tranh khác che khuất. Bằng cách phát triển hướng lên ngọn và hướng ra ngoài, các cành bên trong và cành ở thấp thường sẽ chết đi, trong khi các cành ở ngọn phát triển. Cả hai xu hướng này đều không thích hợp cho việc thiết kế cây cảnh
Thông tin cơ bản này cho thấy tầm quan trọng của việc tỉa cành như một kỹ thuật để chống lại ưu thế ngọn. Ưu thế ngọn sẽ bị kháng lại bằng việc tỉa ngọn và tỉa các cành vươn ra ngoài một cách kỹ lưỡng, qua đó ép cây phát triển các nhánh bên trong và ở dưới thấp.
Phần 1: Tỉa duy trì Bonsai
Mục tiêu của tỉa duy trì là duy trì và trau chuốt hình dáng của cây. Như đã giải thích ở trên, cây sẽ tập trung phát triển ngọn và các nhánh vươn ra ngoài; do đó thường xuyên tỉa những phần này có vai trò quan trọng để khuyến khích cây phát triển các phần bên trong.
Phần 2: Tỉa cấu trúc cho Bonsai
Để tạo cho cây một hình dáng cơ bản đòi hỏi phải tỉa những cành lớn. Việc quyết định giữ cành nào và bỏ cành nào có thể khó khăn, không chỉ bởi nó là một việc không thể làm lại được mà còn bởi nó sẽ góp phần quyết định xem cái cây sẽ mang hình dáng như thế nào.
Tỉa các cành lớn sẽ tạo ra những vết sẹo xấu trên cây, nhưng bằng việc sử dụng kéo tỉa chuyên dụng bạn có thể giảm nhẹ tác động này một cách đáng kể nhờ tạo ra những chỗ lõm vào sau khi cắt.
Một cái cây khỏe mạnh thường không có vấn đề gì với việc bị tỉa tới 1/3 tán lá. Một số lý thuyết cho rằng nên cắt/loại một tỉ lệ tương ứng ở rễ sau khi cây đã được tạo thế. Tuy nhiên, hầu hết các chuyên gia đều cho rằng mỗi đợt chỉ nên thực hiện một lượt cắt tỉa lớn (thậm chí chỉ một lần một năm). Thế có nghĩa là bạn tỉa cấu trúc vào mùa xuân năm nay rồi đợi tới đợt thay chậu vào mùa xuân năm tới (khi cây đã phục hồi đầy đủ sau lần tỉa).
Cuối cùng, nên bọc lại các vết cắt lớn bằng hồ chuyên dụng có bán tại hầu hết các cửa hàng Bonsai (bao gồm các cửa hàng trực tuyến). Hồ này sẽ vảo vệ vết thương khỏi nhiễm trùng và giúp cây liền sẹo nhanh hơn. Một lần nữa nhắc lại, sử dụng dụng cụ chuyên dụng cho Bonsai sẽ hữu ích đáng kể.
